Cuối năm 2022, đầu năm 2023, Chính phủ và các thành viên Chính phủ vừa ban hành một số qui định mới, bổ sung, sửa đổi các qui định đã ban hành trong lĩnh vực lao động, bảo hiểm xã hội. Xin được giới thiệu tóm lược các qui định này cùng Thầy Cô, Quí Phụ huynh, các em Sinh viên và bạn đọc theo dõi thông tin trên trang thông tin điện tử của Khoa Chính trị - Luật.

1/. Hướng dẫn mới về chế độ hợp đồng trong cơ quan nhà nước

Năm 2023, các quy định liên quan đến chế độ hợp đồng đối với một số công việc trong cơ quan nhà nước cũng có sự thay đổi do áp dụng quy định mới tại Nghị định 111/2022/NĐ-CP ngày 30/12/2022 của Chính phủ về hợp đồng đối với một số loại công việc trong cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập, có hiệu lực từ ngày 22/02/2023, thay thế cho Nghị định 68/2000/NĐ-CP.

Cụ thể, Nghị định 111/2022/NĐ-CP qui định rõ hơn các công việc thực hiện chế độ hợp đồng trong cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp khi quy định theo 03 nhóm:

(1) Công việc hỗ trợ, phục vụ áp dụng chế độ theo pháp luật lao động, dân sự và quy định khác có liên quan:

- Lái xe, bảo vệ, trừ trường hợp thuộc nhóm (2).

- Lễ tân, phục vụ; tạp vụ; trông giữ xe; bảo trì, bảo dưỡng, vận hành trụ sở, trang thiết bị, máy móc phục vụ hoạt động của cơ quan, đơn vị.

- Công việc hỗ trợ, phục vụ khác không được xác định là công chức, viên chức.

(2) Công việc hỗ trợ, phục vụ áp dụng chế độ, chính sách như công chức, gồm:

- Bảo vệ ở Văn phòng Trung ương Đảng, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Chính phủ; Kho tiền hoặc Kho hồ sơ ấn chỉ có giá trị như tiền của Ngân hàng Nhà nước, Kho bạc Nhà nước, Kho ấn chỉ thuế, Kho ấn chỉ hải quan.

- Lái xe phục vụ Bộ trưởng hoặc tương đương trở lên; lái xe chuyên dùng chuyên chở tiền của Ngân hàng Nhà nước, Kho bạc Nhà nước;

- Người làm công việc hỗ trợ, phục vụ khác tại cơ quan trọng yếu, cơ mật ở Trung ương.

(3) Các công việc chuyên môn, nghiệp vụ.

Đồng thời, Nghị định 111/2022/NĐ-CP cũng giới hạn chỉ có 02 loại hợp đồng được ký với người không thuộc biên chế, không phải cán bộ, công chức, viên chức trong cơ quan nhà nước là hợp đồng lao động và hợp đồng dịch vụ.

2/. Qui định về tăng hệ số trượt giá BHXH năm 2023

Mỗi năm, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đều điều chỉnh lại mức điều chỉnh tiền lương, thu nhập đã đóng bảo hiểm xã hội (hay còn gọi là hệ số trượt giá) để bù đắp sự mất giá của đồng tiền ở các thời điểm đóng bảo hiểm trước đây.

Tại Thông tư 01/2023/TT-BLĐTBXH ban hành ngày 03/01/2023 của Bộ Lao động, Thương Binh và Xã hội Qui định mức điều chỉnh tiền lương và thu nhập tháng đã đóng bảo hiểm xã hội, hệ số trượt giá BHXH năm 2023 được quy định như sau:

Bảng 1: Đối với người tham gia BHXH bắt buộc

Bảng 2: Đối với người tham gia BHXH tự nguyện

So với bảng hệ số trượt giá tại Thông tư 36/2021/TT-BLĐTBXH, hệ số trượt giá áp dụng cho năm 2023 đã được điều chỉnh tăng so với năm 2022. Mức tăng dao động từ 0,03 cho đến 0,16 (trừ hệ số áp dụng cho năm 2021 và năm 2021 không tăng).

Thông tư 01/2023/TT-BLĐTBXH có hiệu lực từ ngày 20/02/2023 nhưng bảng hệ số trượt giá BHXH được tính cho các trường hợp hưởng BHXH từ ngày 01/01/2023.

3/. Người mắc bệnh ung thư được lãnh BHXH 1 lần ngay sau khi nghỉ việc

Thông tư 18/2022/TT-BYT có hiệu lực từ ngày 15/02/2023, đã sửa quy định về các trường hợp mắc bệnh được hưởng BHXH 1 lần.

Theo đó, người lao động gặp vấn đề về sức khỏe sẽ được lãnh BHXH nếu thuộc một trong các trường hợp sau:

(1) Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS. (Trước đó, Thông tư 56/2017/TT-BYT (có hiệu lực đến hết 14/02/2023) yêu cầu người lao động đang bị mắc ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng,… phải đồng thời đáp ứng thêm điều kiện là không tự sinh hoạt cá nhân hàng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn thì mới được giải quyết hưởng BHXH 1 lần ngay sau khi nghỉ việc).

(2) Người mắc các bệnh, tật có mức suy giảm lao động từ 81% trở lên và không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động sinh hoạt cá nhân hằng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.

Theo quy định này, người lao động nếu không may mắc ung thư có thể lãnh BHXH 1 lần ngay sau khi nghỉ việc mà không chờ 01 năm như quy định trước đây. 

4/. Giám định lại sức khỏe do tai nạn lao động không cần chờ 2 năm

Đây cũng là một trong những chính sách mới về lao động - bảo hiểm có hiệu lực tháng 02/2023 đáng chú ý được đề cập tại Thông tư 18/2022/TT-BYT ngày 31/12/2022 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 56/2017/TT-BYT ngày 29/12/2017, quy định chi tiết thi hành Luật Bảo hiểm xã hội và Luật An toàn vệ sinh lao động thuộc lĩnh vực y tế.

Theo khoản 8 Điều 1 Thông tư 18/2022/TT-BYT, người lao động bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp đã thực hiện giám định sức khỏe để hưởng chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hoàn toàn có thể chủ động đi khám giám định lại mức suy giảm khả năng lao động nếu có nhu cầu.

Trước đó, nếu muốn giám giám định lại tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, người lao động phải chờ ít nhất 02 năm (đủ 24 tháng) tính từ ngày người lao động được Hội đồng Giám định y khoa kết luận tỷ lệ suy giảm khả năng lao động do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp gần nhất trước đó.

Cũng theo quy định mới, người lao động còn được quỹ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề trả phí khám giám định lại nếu kết quả khám giám định xác định người lao động đủ điều kiện để điều chỉnh tăng mức hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.

Ngược lại, nếu kết quả giám định lại không đủ để được điều chỉnh tăng mức trợ cấp, người lao động chủ động đề nghị khám giám định lại sẽ phải tự chịu chi phí khám giám định. 

Trên đây là các qui định mới có hiệu lực thi hành từ tháng 02/2023 về lao động - bảo hiểm xã hội./.

Tài liệu tham khảo:

1/. Nghị định số 111/2022/NĐ-CP ngày 30/12/2022 của Chính phủ về hợp đồng đối với một số loại công việc trong cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập;

2/. Thông tư 01/2023/TT-BLĐTBXH ngày 03/01/2023 của Bộ Lao động, Thương Binh và Xã hội Qui định mức điều chỉnh tiền lương và thu nhập tháng đã đóng bảo hiểm xã hội;

3/. Thông tư 18/2022/TT-BYT ngày 31/12/2022 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 56/2017/TT-BYT ngày 29/12/2017 của Bộ trưởng Bộ Y tế quy định chi tiết thi hành Luật Bảo hiểm xã hội và Luật An toàn vệ sinh lao động thuộc lĩnh vực y tế.

Nguồn: TS Nguyễn Nam Hà